Spis treści
Dlaczego nagłówki są tak dziwne?
Nagłówek w gazecie (papierowej czy internetowej) to najdroższa powierzchnia reklamowa artykułu. Musi być krótki, dynamiczny i mieścić się w wąskiej kolumnie. Dlatego redaktorzy stosują ekonomię słów. Wszystko, co zbędne, ląduje w koszu.
Jeśli zrozumiesz trzy główne zasady Headlinese, nagle wszystko stanie się jasne.
Zasada 1: Wielkie wyrzucanie słów (Omissions)
W Headlinese liczy się tylko konkret. Słowa funkcyjne, które "sklejają" zdanie, są usuwane.
Co znika najczęściej?
- Przedimki (a, an, the).
- Czasowniki posiłkowe (is, are, have, has).
- Zaimki (his, her, their – jeśli wiadomo o kogo chodzi).
Zobacz różnicę:
| Normalny angielski | Nagłówek (Headlinese) | Co się stało? |
|---|---|---|
| The President has signed a new law. | President signs new law | Usunięto The, has, a. |
| A storm is approaching the coast. | Storm approaching coast | Usunięto A, is, the. |
| The actor was found dead in his apartment. | Actor found dead in apartment | Usunięto The, was, his. |
Zasada 2: Czas teraźniejszy to przeszłość!
To najtrudniejsza pułapka dla Polaków. Widzisz w nagłówku Present Simple i myślisz, że coś dzieje się teraz lub zawsze. Błąd!
W nagłówkach Present Simple opisuje wydarzenia, które stały się wczoraj lub dzisiaj rano. Redaktorzy używają go, bo jest krótszy i bardziej dynamiczny ("żywy") niż czas przeszły.
- Nagłówek: Germany wins World Cup
- Znaczenie: Niemcy wygrały (wczoraj/przed chwilą).
- Nagłówek: Police catch bank robber
- Znaczenie: Policja złapała złodzieja.
Wskazówka: Jeśli nagłówek jest w Present Simple, zadaj sobie pytanie: "kiedy?". Odpowiedź w 99% przypadków brzmi: "niedawno".
Zasada 3: Przyszłość to bezokolicznik (to + verb)
Skoro teraźniejszość "zajęła" miejsce przeszłości, to jak wyrazić przyszłość? Za pomocą bezokolicznika (infinitive). Konstrukcja to + czasownik oznacza plany, zapowiedzi i przewidywania. Jest to skrót od is going to lub will.
- Nagłówek: Queen to visit hospital
- Znaczenie: Królowa odwiedzi szpital (ma to w planach).
- Nagłówek: Taxes to rise in April
- Znaczenie: Podatki wzrosną w kwietniu.
Słownik Headlinese: Tabela Dekoder
Dziennikarze kochają krótkie, jednosylabowe słowa, które brzmią dramatycznie. Zamiast długiego investigation (śledztwo), wolą krótkie probe. Zamiast disagreement (spór), napiszą row.
Oto lista słów-kluczy, bez których nie zrozumiesz prasy:
| Słowo w nagłówku | Normalny angielski | Polskie znaczenie | Przykład nagłówka |
|---|---|---|---|
| AID | help, assistance | pomoc | More aid for poor families |
| AXE | cut, remove, dismiss | ciąć, zwalniać, likwidować | Bank to axe 500 jobs |
| BACK | support | popierać | PM backs green energy plan |
| BAN | prohibit, forbid | zakazywać | City bans cars in center |
| BAR | prevent, refuse entry | zabronić wstępu, zablokować | Fans barred from stadium |
| BID | attempt | próba (osiągnięcia czegoś) | Man in bid to break record |
| BLAST | explosion / criticize | wybuch / ostro skrytykować | Mayor blasts new policy |
| BOOST | increase, encourage | wzrost, impuls, napędzać | Tax cut to boost economy |
| CLASH | fight, argue, conflict | starcie, konflikt | Police clash with protesters |
| CURB | limit, restrict | ograniczać | New law to curb smoking |
| DRAMA | tense situation | napięta sytuacja | Hostage drama ends |
| HIKE | increase (prices/rates) | podwyżka | Interest rate hike expected |
| KEY | important, vital | kluczowy | Key witness missing |
| LINK | connection | powiązanie | Link found between drugs and crime |
| LOOM | approach (threateningly) | wisieć w powietrzu (o czymś złym) | Strike looms |
| ORDEAL | painful experience | męka, ciężkie przeżycie | Tourist's 3-day jungle ordeal |
| PLEA | strong request | apel, błaganie | Parents' plea for help |
| PROBE | investigation | śledztwo | Police launch murder probe |
| QUIT | resign, leave | rezygnować, odchodzić | CEO quits after scandal |
| ROW | argument, quarrel | kłótnia, awantura | Diplomatic row over borders |
| SPARK | cause, trigger | wywołać (np. zamieszki) | Decision sparks fury |
| TOP | exceed / senior | przekroczyć / czołowy | Profits top $1bn / Top judge speaks |
| VOW | promise | obiecać, przyrzec | President vows revenge |
Łańcuchy rzeczowników: Czytaj od tyłu!
Angielski pozwala sklejać rzeczowniki w długie ciągi. W nagłówkach to plaga. Klucz do sukcesu? Znajdź ostatni rzeczownik – to on jest najważniejszy. Wszystko, co stoi przed nim, działa jak przymiotnik (opisuje go).
Przykład: Furniture Factory Pay Cut Row
- Szukamy ostatniego słowa: Row (kłótnia/spór).
- O co spór? O Cut (cięcie/obniżkę).
- Cięcie czego? Pay (płacy).
- Gdzie? W Factory (fabryce).
- Jakiej fabryce? Furniture (mebli).
Pełne zdanie: There is a disagreement about a reduction in wages at a factory that produces furniture. Widzisz, ile miejsca zaoszczędził redaktor?
Interpunkcja też kłamie
W nagłówkach znaki interpunkcyjne mają inne funkcje:
- Dwukropek (:) – wprowadza to, co ktoś powiedział.
- Trump: America first (= Trump says that America comes first).
- Przecinek (,) – zastępuje słowo "and".
- UK, US sign deal (= UK and US sign deal).
- Myślnik (-) – łączy dwie myśli lub dodaje kontekst.
- Dog bites man - owner arrested.
- Cudzysłów ('...') – w UK często pojedynczy. Oznacza "tak rzekomo powiedziano" lub dystans do słowa.
Ćwiczenie: Zostań redaktorem
Spróbuj "rozpakować" te nagłówki do pełnych, gramatycznych zdań.
- US to open new base
- Strike talks collapse
- Family in plea to kidnappers
- Gold price hits record high
- Three hurt in motorway crash
- The US is going to open a new base.
- Talks about the strike have collapsed.
- A family has made a plea to kidnappers.
- The price of gold has hit a record high.
- Three people were hurt in a motorway crash.
Podsumowanie: Jak to czytać?
Następnym razem, gdy zobaczysz trudny nagłówek:
- Poszukaj czasownika.
- Jeśli to Present Simple – pomyśl o przeszłości.
- Jeśli widzisz "to" przed czasownikiem – pomyśl o przyszłości.
- Jeśli nie rozumiesz słowa (np. axe, row, probe) – sprawdź naszą tabelę, bo to prawdopodobnie "słowo-wytrych".
- Jeśli widzisz zbitkę rzeczowników – czytaj od końca.
Powodzenia w przeglądaniu porannej prasy!