Strona bierna bez tajemnic – zaawansowany angielski

Strona bierna w języku angielskim – tajemniczy gość czy przydatne narzędzie? Odkryjmy to!

Strona bierna (Passive Voice) - co to jest?

The dog (podmiot) chases (orzeczenie) the cat (dopełnienie).

A teraz odwróćmy perspektywę. Co jeśli bardziej interesuje nas los kota? Co jeśli chcemy, aby to on był w centrum uwagi? Właśnie tutaj wkracza strona bierna. Zamiast skupiać się na wykonawcy, koncentrujemy się na odbiorcy czynności i na samej czynności. Nasze zdanie zmienia się w:

The cat (nowy podmiot) is chased (orzeczenie w stronie biernej) by the dog (wykonawca).

Kot jest goniony przez psa.

Zauważ, co się stało:

1. Dopełnienie ze strony czynnej (the cat) stało się podmiotem w stronie biernej.
2. Orzeczenie (czasownik) zmieniło formę na to be + III forma czasownika (is chased).
3. Pierwotny podmiot (the dog) stał się "agentem" – wykonawcą czynności, wprowadzonym przez słówko by. Często można go nawet pominąć!

W skrócie, strona czynna mówi nam, co podmiot robi, podczas gdy strona bierna mówi nam, co się dzieje z podmiotem. To subtelna, ale niezwykle ważna różnica. Pomyśl o nagłówkach wiadomości: "A new bridge was built" (Zbudowano nowy most) – nie jest tak istotne, która firma budowlana to zrobiła, liczy się fakt powstania mostu. Albo w kontekście naukowym: "The substance was heated to 100 degrees" (Substancję podgrzano do 100 stopni) – skupiamy się na procesie, a nie na osobie w kitlu laboratoryjnym. Opanowanie tej koncepcji to pierwszy, milowy krok do zrozumienia, dlaczego strona bierna w angielskim jest tak użyteczna i wszechobecna.

Jak tworzyć stronę bierną? Prosty wzór na budowę Passive Voice

Dobra wiadomość jest taka, że mechanizm tworzenia strony biernej jest niezwykle logiczny i powtarzalny. Kiedy już załapiesz podstawowy wzór, będziesz w stanie zastosować go w każdym czasie i w każdej sytuacji. Koniec z kuciem na pamięć! Kluczem do sukcesu są dwa składniki, które tworzą nierozerwalny duet:

Wzór na stronę bierną: odpowiednia forma czasownika "to be" + Past Participle (III forma czasownika)

To wszystko! Cała magia polega na tym, by poprawnie odmienić czasownik "to be" zgodnie z czasem, w którym chcesz zbudować zdanie, oraz znać trzecią formę głównego czasownika (tzw. Past Participle). Przypomnijmy sobie te dwie części układanki.

Element 1: Czasownik "to be"

To on jest nośnikiem czasu gramatycznego w stronie biernej. Musi być dopasowany zarówno do czasu (teraźniejszy, przeszły, przyszły), jak i do podmiotu (osoby i liczby).

• Present Simple: am, is, are
• Past Simple: was, were
• Future Simple: will be
• Present Perfect: have been, has been
• Past Perfect: had been
• Present Continuous: am being, is being, are being

Element 2: Past Participle (III forma lub końcówka -ed)

To serce znaczeniowe naszej konstrukcji. Jest to ta sama forma, której używasz w czasach Perfect (np. I have seen, I have played). Dla czasowników regularnych tworzymy ją banalnie prosto, dodając końcówkę -ed (np. clean -> cleaned, watch -> watched). W przypadku czasowników nieregularnych, niestety, musimy sięgnąć do pamięci i użyć trzeciej kolumny z tabelki (np. see -> saw -> seen; build -> built -> built).

Unikalna perspektywa: Zamiast myśleć o tym jako o "trzeciej formie", pomyśl o niej jako o formie "biernej" lub "zrobionej". Written - napisany, broken - złamany, cleaned - posprzątany. To pomoże Ci intuicyjnie zrozumieć sens całej konstrukcji: "List był (was) napisany (written)". Widzisz, jakie to logiczne?

Tworzenie zdań w praktyce

Zobaczmy, jak ten wzór działa na konkretnym przykładzie. Weźmy zdanie w stronie czynnej: "Someone cleans this office every day." (Ktoś sprząta to biuro każdego dnia).

1. Zidentyfikuj dopełnienie: this office. Ono stanie się naszym nowym podmiotem.
2. Określ czas: every day sugeruje Present Simple.
3. Zastosuj wzór:
   • Nowy podmiot: This office...
   • Forma "to be" dla Present Simple i "this office" (it): ...is...
   • III forma od "clean": ...cleaned...
   • Reszta zdania: ...every day.

Wynik: "This office is cleaned every day." (To biuro jest sprzątane każdego dnia). Proste, prawda? Ten sam schemat myślowy zadziała dla każdego innego czasu i zdania.

Strona bierna we wszystkich czasach

Jednym z największych wyzwań dla uczących się jest strona bierna we wszystkich czasach. Widok długiej tabeli może być przytłaczający, ale jeśli pamiętasz o naszym uniwersalnym wzorze (to be + III forma), wszystko staje się prostsze. Poniżej znajdziesz praktyczną tabelę, która rozjaśni Ci sytuację. Zamiast uczyć się jej na pamięć, postaraj się zrozumieć logikę – jedyne, co się zmienia, to forma czasownika "to be"!

Naszym zdaniem modelowym w stronie czynnej będzie: "The company launches new products." (Firma wprowadza na rynek nowe produkty).

Czas (Tense)

Strona bierna (Passive Voice)

Przykład

Present Simple

am / is / are + V3

New products are launched by the company.

Present Continuous

am / is / are + being + V3

A new product is being launched right now.

Past Simple

was / were + V3

A new product was launched last year.

Past Continuous

was / were + being + V3

A new product was being launched when the crisis started.

Present Perfect

have / has + been + V3

A new product has just been launched.

Past Perfect

had + been + V3

A new product had been launched before the merger.

Future Simple

will + be + V3

A new product will be launched next month.

Future with "going to"

am / is / are + going to be + V3

A new product is going to be launched soon.

Modal Verbs

modal + be + V3

A new product can be launched anytime.

Pytania i przeczenia w stronie biernej

Tworzenie pytań i przeczeń jest równie schematyczne. Działamy dokładnie tak, jak przy standardowej odmianie czasownika "to be".

• Przeczenia: dodajemy not do czasownika "to be" (lub operatora, np. will, have).
  • This office is not (isn't) cleaned every day.
  • The report has not (hasn't) been finished yet.
  • The car will not (won't) be repaired tomorrow.
• Pytania: stosujemy inwersję - zamieniamy miejscami podmiot i czasownik "to be" (lub operator).
  • Is this office cleaned every day?
  • Was the email sent?
  • Have the tickets been booked?

Jak widać, struktura pozostaje niezmienna. Opanowanie tej tabeli i zasad tworzenia pytań/przeczeń to milowy krok w kierunku swobodnego używania tej konstrukcji. Zamiast zakuwać, spróbuj tworzyć własne przykłady strony biernej w języku angielskim dla każdej z powyższych kategorii. To najlepszy sposób na utrwalenie wiedzy.

Kiedy używamy strony biernej w angielskim? 4 kluczowe sytuacje

Sama znajomość budowy strony biernej to dopiero połowa sukcesu. Prawdziwa sztuka polega na tym, by wiedzieć, kiedy po nią sięgnąć. Użycie jej w złym kontekście może brzmieć nienaturalnie i sztywno. Z kolei w odpowiednich sytuacjach, jest niezastąpiona. Oto cztery najważniejsze scenariusze, w których strona bierna jest nie tylko poprawna, ale wręcz pożądana.

1. Kiedy wykonawca czynności jest nieznany, nieistotny lub oczywisty

To najczęstszy i najbardziej intuicyjny powód. Czasami po prostu nie wiemy, kto wykonał daną czynność, albo ta informacja jest zupełnie bez znaczenia dla sensu wypowiedzi.

• My bike was stolen last night. (Mój rower został skradziony wczoraj w nocy.) -> Nie wiemy, kto go ukradł.
• This cathedral was built in the 14th century. (Ta katedra została zbudowana w XIV wieku.) -> Nie interesuje nas imię i nazwisko budowniczego, ważny jest fakt i data.
• The suspect was arrested. (Podejrzany został aresztowany.) -> Jest oczywiste, że zrobiła to policja. Dodawanie "...by the police" jest zbędne.

2. Kiedy chcemy skupić uwagę na czynności lub jej odbiorcy

Strona bierna pozwala nam świadomie reżyserować uwagę słuchacza. Używamy jej, gdy chcemy, aby "gwiazdą" zdania było to, co się stało lub komu się to przytrafiło, a nie wykonawca.

• The Mona Lisa was painted by Leonardo da Vinci. (Mona Lisa została namalowana przez Leonarda da Vinci.) -> Chociaż znamy wykonawcę, zdanie zaczynamy od "Mona Lisy", bo to ona jest tematem rozmowy.
• Over a million copies of the book have been sold. (Sprzedano ponad milion egzemplarzy książki.) -> Imponująca liczba jest ważniejsza niż informacja, kto konkretnie kupił te książki.

3. Aby nadać wypowiedzi formalny, bezosobowy i obiektywny ton

To kluczowe zastosowanie w języku akademickim, naukowym, urzędowym i biznesowym. Użycie strony biernej pozwala uniknąć subiektywizmu i skupić się na faktach i procesach. Zamiast pisać "I conducted the research", naukowiec napisze:

• The research was conducted to determine the effects of... (Badanie zostało przeprowadzone, aby określić skutki...)
• It is believed that... (Uważa się, że...)
• Applications must be submitted by Friday. (Wnioski muszą zostać złożone do piątku.) -> Brzmi bardziej oficjalnie niż "You must submit your application...".

4. Aby opisać proces lub procedurę

Kiedy opisujemy, jak coś jest robione krok po kroku, strona bierna jest idealnym narzędziem. Pozwala na płynne i logiczne przedstawienie kolejnych etapów, bez ciągłego powtarzania, kto je wykonuje.

• First, the grapes are picked by hand. Then, they are pressed. Finally, the juice is fermented in large barrels. (Najpierw winogrona są zbierane ręcznie. Następnie są tłoczone. Na koniec sok jest fermentowany w dużych beczkach.)

Unikalna perspektywa: Myśl o stronie biernej jak o zmianie "kamery" w filmie. Strona czynna to ujęcie z perspektywy bohatera (wykonawcy). Strona bierna to szeroki plan, który pokazuje całą scenę, proces lub skutek działania, często pomijając samego aktora. Świadome operowanie tymi "ujęciami" sprawi, że Twój angielski stanie się bardziej dynamiczny i precyzyjny.

Najczęstsze błędy przy użyciu strony biernej

Teoria to jedno, ale praktyka pokazuje, że na drodze do opanowania strony biernej czai się kilka pułapek, w które szczególnie często wpadają osoby mówiące po polsku. Wynika to z różnic w strukturze obu języków. Świadomość tych potknięć to pierwszy krok, by ich unikać i brzmieć bardziej naturalnie.

1. Nadużywanie strony biernej

W języku polskim konstrukcje bezosobowe typu "zrobiono", "mówi się", "zbudowano" są bardzo popularne. Często próbujemy tłumaczyć je dosłownie na angielski za pomocą strony biernej. O ile czasami jest to poprawne (np. It is said that...), o tyle w wielu przypadkach native speaker użyłby prostszej strony czynnej.

• Typowy błąd: In my company, the work is started at 8 AM.
• Jak brzmi lepiej: In my company, we start work at 8 AM. lub Work starts at 8 AM.

Zasada kciuka: Jeśli wykonawca jest znany i jest nim konkretna grupa (my, oni, ludzie), często lepiej użyć strony czynnej.

2. Błędna forma czasownika

To absolutna podstawa, a jednak błędy wciąż się zdarzają. Najczęstsze pomyłki to:

• Pominięcie "to be": The letter written yesterday. (BŁĄD) -> Poprawnie: The letter was written yesterday.
• Użycie II formy zamiast III: The window was broke. (BŁĄD) -> Poprawnie: The window was broken. (broke to forma Past Simple, potrzebujemy Past Participle).

Regularne powtarzanie tabelki czasowników nieregularnych to inwestycja, która zwraca się przez całe życie. Warto poświęcić na to czas.

3. Problemy z "by" vs "with"

Standardowo wykonawcę czynności (agenta) w stronie biernej wprowadzamy przyimkiem by. Jednak kiedy mówimy o narzędziu lub instrumencie, za pomocą którego coś zostało zrobione, powinniśmy użyć with.

• The script was written by a famous director. (Scenariusz został napisany przez słynnego reżysera - wykonawca).
• The letter was written with a blue pen. (List został napisany niebieskim długopisem - narzędzie).
• The soup was seasoned with salt and pepper. (Zupa została doprawiona solą i pieprzem - składniki/narzędzia).

4. Stosowanie strony biernej z czasownikami nieprzechodnimi

To bardziej zaawansowany błąd. Stronę bierną można utworzyć tylko od czasowników przechodnich (transitive verbs), czyli takich, które mogą mieć dopełnienie (np. write sth, see sb, build sth). Czasowniki nieprzechodnie (intransitive verbs), które opisują stan lub czynność bez bezpośredniego odbiorcy (np. die, arrive, sleep, happen) nie tworzą strony biernej.

• BŁĄD: A terrible accident was happened.
• POPRAWNIE: A terrible accident happened.

Zrozumienie tych typowych błędów pozwoli Ci ich unikać we własnej praktyce. Pamiętaj, każdy błąd to lekcja – analizuj je, a Twoja strona bierna będzie coraz doskonalsza.

Passive Voice z czasownikami modalnymi – to prostsze niż myślisz!

Czasowniki modalne (modal verbs) takie jak can, must, should, may, might dodają do zdania informację o możliwości, konieczności, pozwoleniu czy obowiązku. Wielu uczących się obawia się ich połączenia ze stroną bierną, myśląc, że to skomplikuje całą strukturę. Nic bardziej mylnego! Zasada jest niezwykle prosta i spójna.

Wzór na stronę bierną z czasownikiem modalnym: Czasownik modalny + be + Past Participle (III forma)

Zauważ, że czasownik be występuje tu zawsze w swojej podstawowej, bezosobowej formie. Nie odmieniamy go, nie dodajemy końcówek – po prostu wstawiamy "be". To nawet łatwiejsze niż w przypadku innych czasów!

Zobaczmy to na przykładach, porównując stronę czynną i bierną:

Czasownik modalny

Strona czynna (Active)

Strona bierna (Passive)

can (móc, potrafić)

You can solve this problem.

This problem can be solved.

must (musieć)

You must finish the report by 5 PM.

The report must be finished by 5 PM.

should (powinno się)

They should repair the road.

The road should be repaired.

may / might (móc, być może)

They may cancel the meeting.

The meeting may be cancelled.

will (czas przyszły)

Someone will inform you about the results.

You will be informed about the results.

Dlaczego to takie przydatne?

Połączenie czasowników modalnych ze stroną bierną jest niezwykle powszechne w formalnym angielskim, zwłaszcza w instrukcjach, regulaminach i komunikatach biznesowych. Pozwala na tworzenie uprzejmych, ale stanowczych poleceń i sugestii bez wskazywania palcem na konkretną osobę.

• This button should not be pressed. (Tego przycisku nie należy naciskać.)
• The parcel must be delivered before noon. (Paczka musi zostać dostarczona przed południem.)
• More information can be found on our website. (Więcej informacji można znaleźć na naszej stronie internetowej.)

Opanowanie tej prostej struktury to kolejny duży krok w kierunku swobody i elegancji w posługiwaniu się językiem angielskim. To jeden z tych "małych" elementów gramatyki, który robi ogromną różnicę w postrzeganiu Twoich umiejętności językowych.

Strona bierna w pigułce: Kluczowe wnioski

Przebrnęliśmy przez definicje, struktury, czasy i zastosowania. Czas zebrać najważniejsze informacje w jednym miejscu. Oto esencja wiedzy o stronie biernej, którą warto zapamiętać:

• Zmiana perspektywy: Strona bierna przesuwa fokus z wykonawcy czynności (kto to zrobił?) na jej odbiorcę lub samą czynność (co zostało zrobione?).
• Złoty wzór: Podstawowa budowa to zawsze odpowiednia forma "to be" + Past Participle (III forma czasownika). To czasownik "to be" niesie informację o czasie gramatycznym.
• Kluczowe zastosowania: Używaj jej, gdy wykonawca jest nieznany, nieistotny lub oczywisty; gdy chcesz podkreślić czynność; w sytuacjach formalnych i naukowych; oraz przy opisywaniu procesów.
• Agent "by": Jeśli chcesz wspomnieć o wykonawcy, użyj przyimka by (np. written by Shakespeare). Pamiętaj o różnicy między by (wykonawca) a with (narzędzie).
• Uważaj na pułapki: Unikaj nadużywania strony biernej tam, gdzie strona czynna brzmi naturalniej. Zawsze pamiętaj o poprawnej formie "to be" i III formie czasownika.
• Modale to prościzna: W połączeniu z czasownikami modalnymi wzór jest jeszcze prostszy: modal + be + III forma (np. can be done, must be seen).
• Nie dla wszystkich czasowników: Pamiętaj, że strony biernej nie tworzymy od czasowników nieprzechodnich (np. happen, die, arrive).

FAQ: Najczęściej zadawane pytania

Czujesz, że strona bierna w angielskim jest już mniej straszna?

Opanowanie strony biernej to jak odblokowanie nowego poziomu w grze – nagle zyskujesz dostęp do nowych możliwości wyrażania siebie, a Twój angielski brzmi bardziej dojrzale i profesjonalnie. To nie jest tylko kolejny nudny temat z gramatyki, to potężne narzędzie komunikacyjne. Pamiętaj, że kluczem jest praktyka i zrozumienie, a nie tylko wkuwanie regułek.

Jeśli czujesz, że chcesz zgłębić ten i inne fascynujące aspekty języka angielskiego pod okiem doświadczonych lektorów, to świetnie trafiłeś. W proangielski.pl wierzymy, że gramatyki można uczyć się w sposób ciekawy i praktyczny, koncentrując się na realnych przykładach i sytuacjach z życia. Nasze kursy są zaprojektowane tak, by dać Ci pewność siebie w posługiwaniu się nawet najbardziej zaawansowanymi strukturami. Nie pozwól, by strona bierna Cię zatrzymała. Zrób kolejny krok na swojej językowej ścieżce – sprawdź naszą ofertę i dołącz do społeczności proangielski.pl już dziś!

Przydatne zwroty

• Passive Voice - Strona bierna
• Active Voice - Strona czynna
• Past Participle - Imiesłów bierny (trzecia forma czasownika)
• Agent - Wykonawca czynności (w stronie biernej)
• Subject - Podmiot
• Object - Dopełnienie
• It is said that... - Mówi się, że...
• It is believed that... - Uważa się, że...
• It is known that... - Wiadomo, że...
• to be made of... - być zrobionym z...
• to be built in... - być zbudowanym w...
• to be informed - być poinformowanym
• to be required - być wymaganym

References

1. British Council. (n.d.). Passive voice. LearnEnglish. Retrieved from https://learnenglish.britishcouncil.org/grammar/b1-b2-grammar/passive-voice
2. Cambridge Dictionary. (n.d.). Passive. In Grammar. Retrieved from https://dictionary.cambridge.org/grammar/british-grammar/passive
3. Murphy, R. (2019). English Grammar in Use (5th ed.). Cambridge University Press.