Spis treści
Glam rock: Błysk, bunt i androgynia w rytmie lat 70.
Narodziny zjawiska: Czym właściwie jest glam rock?
Glam rock powstał jako świadoma reakcja na dominujący w końcówce lat 60. rock psychodeliczny i progresywny. Zamiast skomplikowanych, wielominutowych kompozycji i filozoficznych tekstów, zaproponował powrót do korzeni – prostych, energetycznych, rock'n'rollowych piosenek. Kluczowa różnica polegała na oprawie. Muzycy glamrockowi odrzucili hippisowską ideę autentyczności na rzecz świadomej kreacji, czyli conscious artifice. Liczył się wizerunek, performance i zabawa konwencją. W muzyce oznaczało to produkcję dopracowaną w studiu, chwytliwe melodie (catchy melodies) i refreny, które niemal natychmiast wpadały w ucho. To był zwrot w stronę czystej, nieskrępowanej rozrywki, ale z buntowniczym i artystycznym zacięciem.
Dwa oblicza rewolucji: Ikony, które zdefiniowały gatunek
Chociaż scena glam rockowa była niezwykle różnorodna, jej historię i charakter w dużej mierze ukształtowało dwóch artystów. Ich rywalizacja, a zarazem odmienne podejście do gatunku, wyznaczyły jego główne nurty i pokazały jego ogromny potencjał.
Marc Bolan i T. Rex: Pionierzy rock'n'rollowego blichtru
Za symboliczny początek glam rocka często uznaje się występ zespołu T. Rex w programie „Top of the Pops” w 1971 roku. Jego lider, Marc Bolan, tuż przed wejściem na scenę pozwolił wizażystce obsypać swoją twarz brokatem. Ten spontaniczny gest zapoczątkował lawinę. Bolan, ze swoimi lokami, satynowymi ubraniami i butami na koturnie, stał się pierwszą wielką ikoną stylu. Jego muzyka była esencją glamu: prosta, seksowna i oparta na potężnej energii. Jego znakiem rozpoznawczym stał się zaraźliwy, prosty riff gitarowy, czyli a catchy guitar riff, który napędzał takie hity jak „Get It On” czy „20th Century Boy”. Styl Bolana był ekstrawagancki i barwny, co w języku angielskim doskonale oddaje przymiotnik flamboyant.
David Bowie i Ziggy Stardust: Kosmiczna opera i gra z tożsamością
Jeśli Bolan był królem, to David Bowie był kosmicznym imperatorem glamu. Jego podejście było bardziej konceptualne i teatralne. Bowie nie tyle nosił kostiumy, co stawał się postacią. Jego najsłynniejszym wcieleniem z tego okresu jest Ziggy Stardust – androgyniczna, biseksualna gwiazda rocka z kosmosu. Album The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars to nie tylko zbiór piosenek, ale spójna opowieść, czyli concept album. Bowie w roli Ziggy'ego był artystycznym zjawiskiem, które na zawsze zmieniło oblicze muzyki. Jego sceniczna obecność (stage presence) była hipnotyzująca, a wcielanie się w tak skrajne postaci, czyli tworzenie odrębnej persony artystycznej, stało się jego znakiem rozpoznawczym na całą karierę.
Więcej niż muzyka: Estetyka i kluczowe motywy glam rocka
Siła glam rocka tkwiła w jego wielowymiarowości. Muzyka była ważna, ale stanowiła tylko jeden z elementów większej całości, która rzucała wyzwanie społecznym normom i oferowała słuchaczom zupełnie nową rzeczywistość.
Androgynia i zacieranie granic, czyli gender-bending
Jednym z najbardziej rewolucyjnych aspektów glamu było świadome kwestionowanie tradycyjnych ról płciowych. Mężczyźni w makijażu, butach na obcasach i obcisłych, kolorowych strojach byli szokującym widokiem w latach 70. To zjawisko, określane w języku angielskim jako gender-bending, było formą manifestu i wyrazem wolności. Artyści tacy jak Bowie czy członkowie zespołu New York Dolls pokazywali, że męskość nie musi być sztywno zdefiniowana, a tożsamość może być płynna i stanowić pole do artystycznej ekspresji.
Eskapizm i science fiction: Ucieczka w świat fantazji
Teksty piosenek glamrockowych często przenosiły słuchaczy w odległe, fantastyczne światy. Motywy kosmiczne, postaci z innych planet i futurystyczne wizje były na porządku dziennym. W obliczu trudnej sytuacji ekonomicznej i społecznej w Wielkiej Brytanii, muzyka ta oferowała formę ucieczki od przyziemnych problemów. Ten mechanizm psychologiczny, pozwalający na oderwanie się od rzeczywistości, to po angielsku escapism. Glam rock tworzył alternatywny, błyszczący świat, w którym wszystko było możliwe.
Dziedzictwo brokatu: Jak glam rock wpłynął na muzykę i kulturę?
Chociaż szczyt popularności glam rocka był stosunkowo krótki (ok. 1971–1975), jego wpływ na kolejne pokolenia artystów jest nie do przecenienia. Estetyka i postawa glamu stały się inspiracją dla punk rocka, new wave, a nawet heavy metalu. Bezpośrednie odniesienia do jego teatralności i zabawy wizerunkiem można znaleźć u artystów tak różnych jak Queen, Kiss, Prince, Lady Gaga czy Harry Styles. Jednak najważniejsze i trwałe dziedzictwo (the lasting legacy) tego gatunku to jego celebracja indywidualności, artystycznej odwagi i wolności do bycia sobą. Glam rock udowodnił, że muzyka popularna może być przestrzenią do rewolucji nie tylko dźwiękowej, ale także społecznej i obyczajowej.
Słowniczek fana glam rocka: Kluczowe pojęcia
- Androgyny – androgynia; połączenie w jednej osobie (zwłaszcza w wizerunku) cech męskich i żeńskich.
- A catchy guitar riff – chwytliwy, zaraźliwy riff gitarowy; krótka, powtarzalna melodia grana na gitarze.
- Concept album – album koncepcyjny; album muzyczny, którego utwory tworzą spójną historię lub są połączone jednym motywem.
- Conscious artifice – świadoma sztuczność; celowe kreowanie wizerunku i odrzucenie idei naturalności.
- Escapism – eskapizm; ucieczka od rzeczywistości w świat fantazji lub rozrywki.
- Flamboyant – ekstrawagancki, barwny; określenie stylu bycia i ubioru, który jest ostentacyjny i przyciąga uwagę.
- Gender-bending – zacieranie, kwestionowanie ról płciowych; działanie artystyczne lub styl, który podważa tradycyjne podziały na to, co męskie i kobiece.
- The lasting legacy – trwałe dziedzictwo; długofalowy wpływ jakiegoś zjawiska na przyszłe pokolenia.
- Persona – persona, postać; wizerunek lub rola przyjmowana przez artystę.
- Stage presence – obecność sceniczna; charyzma i umiejętność przyciągania uwagi publiczności podczas występu na żywo.
- A visual spectacle – wizualny spektakl; niezwykłe, imponujące widowisko.